“Идентоба мен қалғандары Грузияға қарсы” ісі бойынша Еуропа соты «Идентоба» үкіметтік емес ұйымы мен Тбилисидегі гомофобияға қарсы бейбіт акцияның 14 қатысушысының шағымдарын қарастырған. Олардың бәрі мемлекет агрессив қарсыластардан қорғайтынына сенген. Тек полиция қызметкерлерінің соған жол беруінің кесірінен қатты соққыға жығылған еді.
Бейбіт жиын құқығы адам құқықтары жөніндегі халықаралық келісімдерде, солардың ішінде, Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактіде бекітілген. Адам құқықтары бойынша Еуропалық конвенцияның 11-бабында да «әркімнің бейбіт жиын бостандығына және басқалармен бірігу бостандығына құқығы бар» делінген. Адам құқықтары жөніндегі Еуропа соты конвенцияның сақталуын жіті қадағалайды. Адам құқықтарының халықаралық және аймақтық стандарттары жайлы біздің кіріспе курстарымызда көбірек біле аласыз.
БҰЛ МОДУЛЬ HUMANA ҚОО БІРЛЕСЕ ОТЫРЫП ЖАСАЛҒАН
1234
БЕЙБІТ ЖИЫН ЕРКІНДІГІ: ДЕМОНСТРАНТТАРДЫ ҚОРҒАУ
ТАУЫП, БЕЛГІЛЕҢІЗ
Әр жағдайды толыққанды қарастыру үшін көріністі ұстап, жылжытыңыз. Қазір сіздің көз алдыңызда Тбилисидегі гомофобияға қарсы бейбіт жиындағы оқиғалардың көрінісі. Тапсырманы орындау үшін барлық нүктелерді басып, 6 жағдайды зерттеңіз. Бейбіт жиын бостандығы құқығы бұзылған жағдайларды белгілеңіз. Сіздің екі мүмкіндігіңіз бар. Ал кеттік!
1-жағдай
Алаңға ондаған белсенділер шықты. Билік өкілдері хабардар болғанына қарамастан, оларға бір ғана полиция патрульдік көлігі еріп жүрген.
БҰЛ ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚ!
2-жағдай
Белсенділерді сол алаңдардың бірінде ашулы халық күтіп тұрды. Шеруге қарсы топ белсенділерді тепкілей бастады. Полиция көлігі оқиға орнынан кетіп қалды.
БҰЛ ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚ!
3-жағдай
Бір белсенді жақын маңдағы полиция қызметкерін байқап, одан көмек сұрайды. – Мен сіздің маршыңызға еріп жүрген патрульден емеспін. Менің араласуға құқығым жоқ.
БҰЛ ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚ!
4-жағдай
Бір топтың демонстрацияға шабуыл жасағаннан кейін полиция бірнеше белсендіні ұстап, алып кетті. Кейін мұны белсенділерді қорғау үшін істедік деп мәлімдеді.
БҰЛ ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚ!
5-жағдай
Шеруге қатысушылар өздері полиция шақырған. Қосымша күш келгенде, полиция соққыға жығылған белсенділер мен шабуылдаушылар арасында тұрды.
БҰЛ ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚ!
6-жағдай
Оқиға орнында бейбіт шеру қатысушыларынан сұхбат алған журналистер болды.
Идентоба мен қалғандары Грузияға қарсы ісі бойынша бейбіт жиын кезіндегі әр жағдай мен соған қатысты Еуропа сотының адам құқыңын қорғау ұстанымын қарастырыңыз.
1-жағдай
АЛАҢҒА ОНДАҒАН БЕЛСЕНДІЛЕР ШЫҚТЫ. БИЛІК ӨКІЛДЕРІ ХАБАРДАР БОЛҒАНЫНА ҚАРАМАСТАН, ОЛАРҒА БІР ҒАНА ПАТРУЛЬДІК ПОЛИЦИЯ КӨЛІГІ ЕРІП ЖҮРГЕН.
Бейбіт жиын өткізу бостандығы бұзылған.
«Алдын ала ескертуге қарамастан, билік өкілдері тоғыз күндік уақытты жан-жақты дайындық үшін пайдаланған жоқ. Шынында да, грузин қоғамының бір бөлігінің сексуал азшылықтарға деген көзқарасын ескерсек, билік өкілдері өтініш беруші ұйымның гомофобияға қарсы халықаралық күннің құрметіне ұйымдастырған көше шеруі төңірегінде шиеленіс туындауы мүмкін екенін білген не білуге міндетті еді».
«Демонстрацияны патрульдеу үшін жіберілген полиция қызметкерлерінің саны жеткіліксіз болды. Ал туындауы мүмкін кикілжіңдерді ескерсек, мемлекеттік билік органдарының жаппай тәртіпсіздіктің алдын алу бойынша арнайы полиция жасағын жібергені жөн болар еді».
2-жағдай
БЕЛСЕНДІЛЕРДІ СОЛ АЛАҢДАРДЫҢ БІРІНДЕ АШУЛЫ ХАЛЫҚ КҮТІП ТҰРДЫ. ШЕРУГЕ ҚАРСЫ ТОП БЕЛСЕНДІЛЕРДІ ТЕПКІЛЕЙ БАСТАДЫ. ПОЛИЦИЯ КӨЛІГІ ОҚИҒА ОРНЫНАН КЕТІП ҚАЛДЫ.
Бейбіт жиын бостандығына және кемсітушілікке тыйым салуға, сондай-ақ азаптауға, ар-намысты қорлайтын әрі адамгершілікке жатпайтын әрекеттерге тыйым салуларды бұзу бар.
«Сот жауапкер мемлекеттің бейбіт демонстранттарды жеке тұлғалардың шабуылдарынан күшейтілген қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі міндеттемесіне қарамастан, демонстрацияны басынан бастап патрульдеумен айналысқан аз полицияның өзі сөзбен тиісулер басталғанда оқиға орнынан ескертусіз кетіп қалғанын атап өтеді. Ал бұл өз кезегінде шиеленістердің физикалық зорлық-зомбылыққа ұласуына мүмкіндік береді».
3-жағдай
БІР БЕЛСЕНДІ ЖАҚЫН МАҢДАҒЫ ПОЛИЦИЯ ҚЫЗМЕТКЕРІН БАЙҚАП, ОДАН КӨМЕК СҰРАЙДЫ. – МЕН СІЗДІҢ МАРШЫҢЫЗҒА ЕРІП ЖҮРГЕН ПАТРУЛЬДЕН ЕМЕСПІН. МЕНІҢ АРАЛАСУҒА ҚҰҚЫҒЫМ ЖОҚ.
Бейбіт жиын бостандығы бұзылған.
«Сот жауапкер мемлекеттің бейбіт демонстранттарды жеке тұлғалардың шабуылдарынан күшейтілген қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі міндеттемесіне қарамастан, демонстрацияны басынан бастап патрульдеумен айналысқан аз полицияның өзі сөзбен тиісулер басталғанда оқиға орнынан ескертусіз кетіп қалғанын атап өтеді. Ал бұл өз кезегінде шиеленістердің физикалық зорлық-зомбылыққа ұласуына мүмкіндік береді».
4-жағдай
БІР ТОПТЫҢ ДЕМОНСТРАЦИЯҒА ШАБУЫЛ ЖАСАҒАННАН КЕЙІН ПОЛИЦИЯ БІРНЕШЕ БЕЛСЕНДІНІ ҰСТАП, АЛЫП КЕТТІ. КЕЙІН МҰНЫ БЕЛСЕНДІЛЕРДІ ҚОРҒАУ ҮШІН ІСТЕДІК ДЕП МӘЛІМДЕДІ.
Бейбіт жиын бостандығы бұзылған.
«Бейбіт жиын жалғасуына жол беріп, демонстрацияға қарсылардың арасынан ең белсенді, агрессив біреуді ұстаудың орнына, кешеуілдеткен полиция оларды шақырған, гомофобтардан жапа шеккен адамдарды эвакуациялауға екпін қойды».
5-жағдай
ШЕРУГЕ ҚАТЫСУШЫЛАР ӨЗДЕРІ ПОЛИЦИЯ ШАҚЫРҒАН. ҚОСЫМША КҮШ КЕЛГЕНДЕ, ПОЛИЦИЯ СОҚҚЫҒА ЖЫҒЫЛҒАН БЕЛСЕНДІЛЕР МЕН ШАБУЫЛДАУШЫЛАР АРАСЫНДА ТҰРДЫ.
Бейбіт жиын бостандығы бұзылған.
«… Полиция араласуға бел байлаған кезде шерушілерді қорқытып, қорлап, ұрып-соғып үлгерген»; «Мемлекеттік органдар шеру кезінде таптаурындар негіз болған жеке тұлғалар шабуылдарынан тиісті қорғау ұйымдастыра алмады».
6-жағдай
ОҚИҒА ОРНЫНДА БЕЙБІТ ШЕРУ ҚАТЫСУШЫЛАРЫНАН СҰХБАТ АЛҒАН ЖУРНАЛИСТЕР БОЛДЫ.
Өзіңізді сол маршта соққыға жығылған белсендісіз деп елестетіңіз. Не істейсіз? Заңгермен кеңесіңіз, бәлкім, ол сізге бір кеңес берер?
ЖАУАП НҰСҚАЛАРЫ
ЖАУАП НҰСҚАЛАРЫ+
Бұл барып тұрған бассыздық! Мен гомофобияға қарсы бейбіт науқанға шықтым, ал мені сол гомофобтар ұрып тастады. Содан кейін полицияға оларды емес, мені алып кетеді! Енді қайтемін?
Түсінбейді. Ең дұрысы – нық, бірақ сыпайы түрде ұстау хаттамасының көшірмесін талап ету. Ұстағаннан кейін әрдайым хаттама берілуі керек. Оны мұқият оқып шығыңыз. Оған толықтырулар енгізуге болады. Егер сот болатын болса, судья хаттамада сіздің оқиғаға қатысты нұсқанызды көре алады. Керісінше, егер оқымай, өз нұсқанызды жазбай кол қойсаңыз, кейін сотта неге хаттамаға қол қойғаныңызды, неге онда боқтағаныңызды және төбелескеніңызды мойындағаныңызды түсіндіру қиын болады.
Бұлай істеп қажет емес. Сізді ұстағаны жайлы хаттама көшірмесін қатаң, бірақ сыпайы түрде талап етуіңіз керек. Ұсталғаннан кейін әрқашан хаттама жасалуы керек. Оны мұқият оқып шығыңыз. Оған толықтыру енгізуге құқылысыз. Егер сот процесі болса, судья сіздің оқиға нұсқаңызды хаттамадан көреді. Ал егер керісінше, оқымай, өз нұсқаңызды айтпай қол қойсаңыз, сотқа не үшін бұған дейін боқтап, төбелестім деген хаттамаға қол қойғаныңызды, ал қазір олай болмағанын дәлелдеп отқаныңызды айту қиын болады.
Сау тірлік. Ұстаған соң әрдайым хаттама беру міндетті. Оны мұқият оқып шығыңыз. Оған толықтыру енгізуге құқылысыз. Егер сот процесі болса, судья сіздің оқиға нұсқаңызды хаттамадан көреді. Ал егер керісінше, оқымай, өз нұсқаңызды айтпай қол қойсаңыз, сотқа не үшін бұған дейін боқтап, төбелестім деген хаттамаға қол қойғаныңызды, ал қазір олай болмағанын дәлелдеп отқаныңызды айту қиын болады.
Мұнда артық-кемшін мұқият таразылап алу керек. Егер басқа елдің қорғауына жүгінгіңіз келсе, сізге пана сұрау процесінен өтуге тура келеді. Әдетте бұл өте қатаң процедура. Алдағы мақсаттарыңызға қарамастан (мейлі ол өз еліңнен кету болсын, мейлі ол елдегі әділдік үшін күрес болсын), жедел жәрдем бөлмесіне барып, жарақаттарды құжаттаған абзал.
Тамаша ой! Біз заңды әрекет арқасында әділетке қол жеткіземіз! Көр де тұр. Алған жарақаттың бәрін куәлау үшін ауруханаға барған маңызды. Бұл іс бойынша дәлелдер базасы болмақ.
Бұл табиғи реакция, тек әуелі маңызды істі тындырған абзал. Алған жарақаттың бәрін куәлау үшін ауруханаға барған маңызды. Бұл іс бойынша дәлелдер базасы болмақ.
Түсінесіз бе, олай бола қоймас. Страсбургтегі Еуропалық Адам құқықтары соты ұлттық соттарда әлі қаралмаған істі (яғни «ішкі құқық қорғау құралдары» таусылмағанша) қабылдай алмайды. Алдымен сіз өзіңіздің туған жеріңізде әділетке жетуге тырысуыңыз керек. Мысалы, полицияға не прокуратураға арыз жазыңыз. Жергілікті құқық қорғау құралдарының аяқтауы әдетте осы мәселені қарастыру үшін тиісті сотқа жүгінуді білдіреді; ол жерде нәтиже тараптардың кез келгені үшін қанағаттанарлықсыз болса, апелляциялық шағым беруге болады. Әдетте Страсбург сотына ұлттық деңгейде соңғы шешімді алғаннан кейін алты ай ішінде жүгінуге болады.
Иә, дұрыс!
Алдымен сіз өз еліңізде әділетке жетуге тырысуыңыз керек. Ал прокуратураға хабарласу - мұны істеудің бір жолы. Страсбургтегі Еуропа соты ішкі қорғау құралдары таусылғанша шағымды қабылдамайды. Яғни ұлттық жүйеге жүгіну керек: сәйкес сот сіздің ісіңізді қарауы керек; онда оның шешімі сізді қанағаттандырмаса, шағымдануға болады. Страсбург сотына әдетте ұлттық деңгейде соңғы шешімді алғаннан кейін алты ай ішінде жүгінуге болады.
Мұның мәні бар ма? Бір жерге салады да, сөреге қояды. Анықтаманың көшірмесін жасап, оны полицияға не прокуратураға жазған толық ақпараты бар, қылмыстық іс қозғау туралы өтінішпен бірге жіберу керек. Әділетке әуелі өз еліңде қол жеткізу керек. Тек өз еліңде адам құқығын қорғау амалын таппаған жағдайда ғана Еуропа сотына арыздана аласыз. Бұл «жергілікті құқықтық қорғау құралдарының сарқылуы» деп аталады. Әдетте бұл мәселені қарау үшін соған сай сотқа жүгінуді білдіреді; содан кейін нәтиже тараптардың кез келгені үшін қанағаттанарлықсыз болса, апелляциялық шағым жасалады. Әдетте Страсбург сотына ұлттық деңгейде соңғы шешімді алғаннан кейін алты ай ішінде жүгінуге болады.
Әрине, өтініште не жазу – өз шаруаң. Тек мынаны ескер: егер сен ұлттық деңгейде полицияның жеткіліксіз қорғалуын және саған жасалған шабуылдан кейінгі бостандығыңның шектелуін тергеуді талап етпесең, кейін Адам құқықтары жөніндегі Еуропалық сот бұл айыптауларды қараудан бас тартуы мүмкін. Еуропалық сот бұл шағым тармақтарын қабылдауға жарамсыз деп табуы мүмкін, себебі ішкі құқықтық қорғау шаралары толық пайдаланылмаған.
Айтпақшы, арызыңызға жедел жәрдем анықтамасы мен қамауға алу туралы хаттаманы қосуды ұмытпаңыз. Бұл сіздің талабыңызды растайтын маңызды дәлел.
Әрине, арызға не жазам десеңіз де, өз еркің. Бірақ есіңізде болсын, егер саған шабуыл жасалғаннан кейін полицияның қорғауының жоқтығына, сіздің бостандығыңды шектеуге қатысты ұлттық тергеуді талап етпесеңіз, кейінірек Адам құқықтары бойынша Еуропа соты бұл айыптарды қарастырмайды. Сот бұл өтініштерді қабылдамауы мүмкін, өйткені ішкі қорғау құралдары сарқылған жоқ.
Айтпақшы, арызыңа жедел жәрдем анықтамасы сізді қамауға алу туралы хаттаманы қосуды ұмытпаңыз. Бұл сіздің талабыңызды растайтын маңызды дәлел.
Жақсы ой. Егер осы құқық бұзушылықтарды ұлттық деңгейде тергеуді талап етіп, еш нәтижеге жетпесеңіз, Адам құқықтары жөніндегі Еуропа соты бұл шағымдарды қарастыра алады. Себебі бұған дейін ішкі ресурстардың барлығы сарқылған. Сол үшін Еуропа соты бұл арызды барлық тармақ бойынша қабылдауы мүмкін. Сондықтан толық әрі тиянақты арыз жазғаныңыз жөн.
Айтпақшы, арызыңызға жедел жәрдем анықтамасы мен қамауға алу туралы хаттаманы қосуды ұмытпаңыз. Бұл сіздің талабыңызды растайтын маңызды дәлел.
Иә, көріспегелі көп болды.Әрине, олай істесеңіз де болады.Бірақ меніңше, егер сіз әлі де адам құқықтарыңды қорғағыңыз келсе, олай істеп қажет емес. Еуропалық сотқа шағым жазудың жөні бар шығар. Сіз ұлттық қылмыстық сот төрелігі жүйесіне жүгінген болсаңыз әрі ол көмектеспесе, онда олар бұл арызды қабылдауы мүмкін. Сондай-ақ ұлттық органдарға берген өтінішіңде көрсеткен барлық құқық бұзушылықтарды егжей-тегжейлі сипаттауды ұмытпаңыз.
Сәлем! Қауышпағалы қай заман! Ал жеке детектив сол сұмырайларды тапты делік. Сосын не істемейсіз? Ұрып, сосын өзіңіз отырасыз ба?
Одан да Еуропалық сотқа шағым жазудың жөні бар шығар. Сіз ұлттық қылмыстық сот төрелігі жүйесіне жүгінген болсаңыз әрі ол көмектеспесе, онда олар бұл арызды қабылдауы мүмкін. Сондай-ақ ұлттық органдарға берген өтінішіңізде көрсеткен барлық құқық бұзушылықтарды егжей-тегжейлі сипаттауды ұмытпаңыз.
Иә, бұл заң жүзінде өз құқықтарыңды қорғаудың ең жақсы амалы. Қазір Адам құқықтары жөніндегі Еуропа сотына шағымдану мәні бар. Сіз ұлттық қылмыстық сот төрелігі жүйесіне жүгінген болсаңыз әрі ол көмектеспесе, онда олар бұл арызды қабылдауы мүмкін. Сондай-ақ ұлттық органдарға берген өтінішіңде көрсеткен барлық құқық бұзушылықтарды егжей-тегжейлі сипаттауды ұмытпаңыз.
Увы, вы ответили неправильно, но мы восхищены вашим усердием! На самом деле, все эти причины
не являются обоснованными и с точки зрения Европейской конвенции по правам человека нарушают право на
свободу мирных собраний.
Билік қай себептерге байланысты наразылық шерулерін өткізуден заңды түрде бас тарта алады? Қай жағдайда рұқсат бермеу біздің бейбіт жиындарға деген құқығымызды бұзады? Бұл модульден сіз шенеуніктерден пикеттер мен митингілер жасауға рұқсат ала алмаған қарапайым азаматтардың Ресейді Адам құқықтары жөніндегі Еуропалық сотта қалай жауапқа шақырғанын білесіз.
Өкінішке қарай, тағы да қате. ЖАУАП: Журналистер белсенділерден сұхбат алған мысалда ғана адам құқығын бұзу жайты жоқ.
Өкінішке орай, сіз дұрыс жауап бермедіңіз, бірақ біз сіздің талпынысыңызға тәнтіміз! Біз әрбір жағдай мен құқық қорғау ұстанымының толық талдауын осында дайындадық.
Барлығы дұрыс! Тамаша көрсеткіш. Біз әрбір жағдай мен адам құқығын қорғау тараптары жайлы егжей-тегжейлі талдау дайындадық.
Your choice regarding cookies on this site
We have placed cookies on your device to help make this website better. You can use this tool to change your cookie settings. Otherwise, we'll assume you're OK to continue.
This site uses cookies
We have placed cookies on your device to help make this website better. You can use this tool to change your cookie settings. Otherwise, we'll assume you're OK to continue.
For more information on how we use cookies, see our cookie statement. Learn more
Necessary cookies
Some cookies are necessary for the functioning of Amnesty’s website. If you wish to restrict or block these cookies you can set your internet browser to do so, just click on the following link for further information: www.aboutcookies.org
Analytics cookies
These cookies allow us to understand how people are using our site and make improvements.
Marketing cookies
We use marketing cookies to increase the relevancy of the advertising you may see.
